Ga naar homepage
Zoeken

© 2025 groenleven.nl

Agri-PV Sint-Oedenrode
In ‘voorkeursvolgorde zon’ geen voorkeur voor zon op land

Hugo de Jonge trapt hard op de rem in de energietransitie met 'voorkeursvolgorde zon'

Geplaatst op 26 oktober 2023

Minister voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Hugo de Jonge bracht vandaag de brief ‘Aangescherpte voorkeursvolgorde zon’ naar buiten. In deze brief worden de mogelijkheden voor het ontwikkelen van zon op landbouwgrond aanzienlijk beperkt.

Minister De Jonge richt zich in de brief op het belang van multifunctioneel ruimtegebruik in de energietransitie. De welbekende zonneladder wordt daarom volgtijdelijk gemaakt: eerst zon op daken en gevels (trede 1), daarna zon op gronden binnen en buiten bestaand bebouwd gebied (treden 2 en 3) en als hekkensluiter de uitzonderingsgronden voor zon op landbouwgrond (trede 4), waaronder agri-pv. Op deze laatste trede mag pas aanspraak gemaakt worden wanneer al de treden 1-3 volledig benut zijn.

De wijziging heeft grote gevolgen voor de vergunningverlening voor zon op landbouwgrond. Het lokale gezag moet nu namelijk aantonen dat alle beschikbare daken en gevels, terreinen in bebouwd gebied en locaties als vuilnisbelten en bermen van autowegen volledig benut zijn, voordat er gekeken kan worden naar het ontwikkelen van de uitzonderingsgronden die er zijn voor zon op landbouwgrond. Het ontbreekt hierbij aan een heldere visie. Vragen die onbeantwoord blijven in de brief van De Jonge zijn: Hoeveel opwek wil het Rijk in trede 1, 2 en 3 realiseren? Hoe wordt er getoetst dat trede 1, 2 en 3 benut zijn? En wat gebeurt er als de technieken niet leveren?

Normering, maar geen stimulering

Door het beperken van trede 4, wordt er wederom flink op de rem getrapt in de energietransitie. De mogelijkheden in treden 1-3 hebben ook voor ons de voorkeur, maar zijn helaas lang niet altijd toereikend. Veel daken kunnen een zonnedak simpelweg niet dragen. De juiste stimuleringsmiddelen die nodig zijn om zonnecarports flink op te schalen ontbreken. Daarnaast zijn er maar een beperkt aantal geschikte vuilstortlocaties in Nederland. Er wordt in Den Haag vooral veel gepraat over deze oplossingen, maar het ontbreekt aan concrete (stimulerings)middelen en beleid om deze technieken ook op te schalen. Terwijl we grote volumes opwekcapaciteit nodig hebben om onze klimaatdoelen te halen. Zon op land kan deze volumes leveren in combinatie met agrarische activiteiten of natuurherstel. Door deze opties buiten spel te zetten wordt het halen van de klimaatdoelstellingen onzeker.

Agri-pv boven frambozen naast plastic bogen in Babberich

Agri-pv hoger op de zonneladder

De sector heeft de afgelopen jaren enorme investeringen gedaan in multifunctionele toepassingen van zon op landbouwgrond, zoals agri-pv. Een prachtige oplossing waarbij voedselproductie wordt gecombineerd met zonne-energieopwekking waarbij beiden elkaar versterken. Een van deze innovaties is zon boven fruitteelt, dat door velen – waaronder de LTO – juist omarmt wordt in de energietransitie. Ook dit wordt in de voorkeursvolgorde van De Jonge ontmoedigd door het onderaan de zonneladder te plaatsen. Deze innovatie creëert een win-win situatie voor alle betrokken partijen: de fruitproductie onder het systeem is groter of blijft gelijk, er is geen risico meer op hagelschade bij de planten, de bijenpopulatie gedijt beter onder de panelen, er is geen plastic meer nodig (zoals hiernaast te zien), en het systeem ziet er strakker uit dan de traditionele teelt ondersteunende voorziening. Daarmee is eigenlijk niemand tegen zo’n systeem maar ook deze vorm wordt door minister de Jonge onmogelijk gemaakt. Eerst moeten namelijk trede 1-3 in deze regio volledig worden benut. Deze techniek is klaar om opgeschaald te worden en een flinke bijdrage te leveren aan de energietransitie maar wordt met één klap van tafel geveegd. Een onbegrijpelijke beslissing.

Zonne-energie op landbouwgrond: de feiten

In de discussie over hoeveel landbouwgrond er beschikbaar gesteld moet worden voor het ontwikkelen van zonne-energie, is het belangrijk om naar de feiten te blijven kijken. Het landoppervlakte in Nederland exclusief binnen- en buitenwateren bestaat voor 66% uit landbouwgrond (bron: CBS). Daarvan wordt op dit moment slechts 0,1% gebruikt voor zonne-energie. Wanneer dit wordt verhoogd naar maximaal 1%, kunnen we nog eens 25 gigawatt aan schone elektriciteitsopwek realiseren. Meer dan een verdubbeling van alle zonnepanelen in heel Nederland bij elkaar opgeteld.

biodiversiteit zon op land Exloo

Versterking van biodiversiteit

Zonne-energie op land, mits goed beheerd, kan bovendien bijdragen aan biodiversiteits- en natuurherstel. En dat is nodig: sinds 1900 is de biodiversiteit in Nederland namelijk van ruim 40% gedaald tot ongeveer 15%. Met het kwaliteitslabel EcoCertified worden onafhankelijke richtlijnen opgesteld voor ontwerp en beheer van zonneparken ten gunste van een meerwaarde voor biodiversiteit en behoud van de bodemkwaliteit. Het is dan ook onbegrijpelijk dat deze kansen niet worden benut in de voorkeursvolgorde zon.

Zon op land als enorme kans voor de agrarische sector

In een tijd waar agrariërs voor grote uitdagingen staan, zoals verdroging, verzilting, verhoogde waterpeilen of stikstof, kan een zonnepark juist zekerheid bieden. Met zon op land kunnen agrariërs hun inkomsten diversifiëren en met het verbieden van zonneparken op agrarische gronden, worden deze kansen juist ontnomen. Daarnaast zitten er grote verschillen tussen percelen landbouwgrond. Zo kan zonne-energie worden ingezet op minder vruchtbare gronden als verzilte gebieden en oxiderende veenweidegrond, of als bufferzone rondom natuurgebieden.

Schapen zoeken beschutting onder zonnepanelen
GroenLeven zonnepark Dokkum

Verduurzaming bedrijfsleven

De ontwikkeling van een zonnepark op land zorgt ten laatste voor een flinke boost in de lokale economie. Bedrijven moeten verduurzamen en in industriële gebieden of bij bedrijventerreinen kan dat uitstekend met een zonnepark op land, zoals bij ons zonnepark in Dokkum, dat naadloos aansluit op het industrieterrein. Dit soort kansen en innovaties zijn hard nodig voor het noodzakelijke verduurzamen en elektrificeren van het bedrijfsleven. Wanneer verduurzaming alsmaar moeilijker wordt gemaakt, of bedrijven niet aangesloten kunnen worden op het net, bestaat de kans dat bedrijven – en daarmee de werkgelegenheid – uit Nederland wegtrekken.

Klimaatdoelstellingen na 2030

2030 is geen eindstreep, maar een tussenstop. Na 2030 moet de helft van de energietransitie nog gerealiseerd worden. Daarnaast is er bijna twee keer zoveel elektriciteit nodig in 2030 dan voorspeld ten tijde van het opstellen van het Klimaatakkoord in 2019. Uitgerekend vandaag publiceerde de Klimaat- en Energieverkenning een rapport waaruit blijkt dat Nederland nog niet op koers ligt om alle aangescherpte Europese energiedoelen voor 2030 te halen. Daarom roepen wij minister De Jonge op: zet de rijdende trein niet stil. Zonne-energie is een bewezen succes en daarmee één van de essentiële oplossingen om de energietransitie in Nederland mogelijk te maken. De energietransitie heeft zonne-energie op land hard nodig om ervoor te zorgen dat Nederland zowel in 2030 als 2050 haar klimaatdoelstellingen kan halen.

Meer nieuws