Ga naar homepage
Zoeken

© 2025 groenleven.nl

Zonnecarport GroenLeven
Robbert Dijkgraaf, demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Onderwijs is de broedplaats voor de energietransitie

Geplaatst op 14 november 2023

Demissionair minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) benoemt het stellig: de klimaat- en energietransitie vraagt om het volledig ombouwen van onze samenleving. Dijkgraaf ziet hierin een grote opdracht voor het onderwijs, dat volgens hem ook zelf meer moet veranderen om een fundamentele rol te kunnen vervullen.

Robbert Dijkgraaf

Grote opgave

Demissionair minister Dijkgraaf maakt het nog eens duidelijk. De opgave om tot een klimaat- en energietransitie te komen is zeer groot. “Het is letterlijk toewerken naar een nieuwe, duurzame maatschappij. Dat betekent wel wat. Want alles wat we om ons heen zien, zal eigenlijk anders ingericht moeten worden. Of het nu gaat om het bouwen van huizen, onze landbouw of hoe de chemische industrie werkt; het is grotendeels op fossiele energie gebaseerd. Dat moet dus anders en dat is enorm complex.”

Nieuwe mensen en ideeën

Voor Dijkgraaf staat als een paal boven water dat voor die transitie onderwijs en onderzoek de sleutel is. Om tot het ombouwen van de samenleving te komen, zijn constant nieuwe mensen, technologieën en ideeën nodig. Het onderwijs is daarvoor de broedplaats; voor de (vak)mensen die nu nodig zijn, maar ook voor sectoren en banen waarvan we nog niet weten dat die essentieel zullen worden.

Om voor voldoende vakmensen te zorgen, zal volgens Dijkgraaf – naast de gedane kabinetsinvesteringen in de tekortsectoren – een andere benadering voor het onderwijs moeten worden gekozen. Met name het benadrukken van de brede, maatschappelijke waarde van de opleiding en daarin het besef laten terugkomen dat het daadwerkelijk bijdraagt aan een betere wereld, zijn cruciale factoren om jonge mensen te begeleiden in hun opleidingskeuze. Zaken waar verschillende onderwijsinstellingen al hard mee aan de slag zijn. “Het is belangrijk om de wereld van de opleiding nog breder te maken. Het leert jonge mensen dat wat ze leren geen eendimensionaal karakter heeft. Een technische studie tot automonteur betekent gechargeerd niet dat je enkel met vieze handen aan een moer staat te draaien. Sterker nog; je bent misschien wel meer met algoritmes en chips bezig dan wat anders. Daarnaast moeten we ook de maatschappelijke waarde van de opleiding meer aandacht geven. Het besef dat je via je opleiding en latere baan bijdraagt aan een betere wereld is van groot belang. Dat is wat studenten enorm drijft.”

Daarnaast benadrukt de minister dat het onderwijssysteem flexibeler en wendbaarder moet worden en zich aanpast aan wat de samenleving vraagt. Een toekomstverkenning die nu in ontwikkeling is, moet daar deels handvatten voor bieden. Een meer adaptief systeem maakt dat nieuwe technologieën en ideeën beter tot wasdom kunnen komen. De traditionele wijze van één opleiding voor het leven noemt Dijkgraaf ouderwets, vooral in de geest van de energie- en klimaattransitie. “Het gaat enorm snel met de technologische ontwikkelingen Onderwijs hupst hier eigenlijk vaak achteraan. We weten dat de vaardigheden die nu worden opgedaan, misschien over 10 of zelfs al 5 jaar achterhaald zijn. Daarom is een leven lang ontwikkelen en permanente bijscholing de toekomst, enkel de initiële opleiding is niet meer genoeg.

Verbindend

De snelle overgang en behoefte van de arbeidsmarkt om met kundige en verschillende mensen te werken, vraagt veel van het onderwijs. Waar het bij grootschalige transities in het verleden vaak werd afgeschoven op volgende generaties, moet het bij de klimaat- en energietransitie real time gebeuren. Dijkgraaf ziet in de aard van het klimaat- en energievraagstuk een kans, omdat het een verbindend karakter heeft. Iets dat hij ook graag in het onderwijs ziet. De Universiteit van het Noorden is hier een mooi voorbeeld van. “Wat je het liefste ziet, is dat het onderwijs een afspiegeling is van hoe het er ook later in het werkzame leven aan toe gaat. Het werken in multidisciplinaire teams, met mensen die verschillende skills hebben. In Groningen doen ze dat; mbo’ers, hbo’ers en wo’ers samen in projecten. Het mooie is dat die mix aan vaardigheden vooral zichtbaar is bij klimaat- en energiegerelateerde opdrachten waar kennis van bijvoorbeeld techniek, ontwerp, financiën en management noodzakelijk zijn.”

“Zaken die we nu hebben bedacht, hadden we vroeger nooit voor mogelijk gehouden.”
Robbert Dijkgraaf, Demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Oplosbaar

Ondanks de complexiteit van de opgave waar we voor gesteld staan, ziet Dijkgraaf het positief in. Hij geeft aan dat er geen fundamentele reden is om een samenleving in stand te houden die puur is ingericht op fossiele brandstoffen. “Waar sommige wereldproblematiek niet oplosbaar is, geldt dat het voor klimaat- en energievraagstuk niet. Dat is oplosbaar, want is grotendeels afhankelijk van politieke wil én technologie. We hebben op mondiale schaal met elkaar afgesproken dat we naar een andere wereld toe moeten. Dat pad bewandelen we nu, hoe hobbelig en zigzaggend het ook is. Daarnaast bedenken we iedere dag slimme ideeën met elkaar. Zaken die we nu hebben bedacht, hadden we vroeger nooit voor mogelijk gehouden. Dat is een belangrijk gegeven waar ik me aan vasthoud.”

Groendoen-magazine nu beschikbaar!

Omdat het delen van kennis van groot belang is voor het versnellen van de energietransitie, wordt het Groendoen-magazine landelijk verspreid onder relaties, partners, NGO’s en beleidsmakers op zowel landelijk, regionaal als lokaal niveau. Ook is deze vanaf nu gratis verkrijgbaar via onze kennisbank. Wij wensen u veel leesplezier!

Meer nieuws