Innovaties van de energietransitie
Er komen steeds meer hernieuwbare energiebronnen bij die Nederland voorzien van schone energie. Dat is natuurlijk mooi, maar er is een kink in de kabel. Ons elektriciteitsnet loopt steeds vaker tegen zijn maximale capaciteit aan in heel Nederland. Moeten we het elektriciteitsnet versterken door zwaardere kabels aan te leggen? Dat is zeker. En er zijn nog veel meer innovatieve oplossingen waardoor we slim om kunnen gaan met het net. In dit artikel bespreken we vier van deze slimme manieren om de energietransitie op stoom te houden.
Cable pooling
Het is wat anders dan carpoolen, maar minstens zo goed voor het klimaat: cable pooling. In zekere zin is het concept hetzelfde, want bij cable pooling maken meerdere energiebronnen, zoals zonnepanelen en windmolens, gebruik van dezelfde aansluiting op het net. De zon schijnt namelijk minder hard op dagen met flinke wind, en wanneer het windstil is schijnt de zon vaak volop. De balans die de twee van nature hebben, zorgt voor een veel efficiëntere opwek en netlevering. Laat die zwaardere kabels nog maar even liggen!
Cable pooling bestaat al een tijdje. In 2017 hebben GroenLeven en Alliander als eerste in Nederland zon en wind gecombineerd op één aansluiting in Franeker. In Nederland gebeurt dit nog maar weinig, terwijl het een handige oplossing is. Vaak is de eerste reactie op de plannen voor een zonne- of windpark ‘Er is geen netaansluiting mogelijk’, waardoor geen energiebron gerealiseerd kan worden.
Als je denkt vanuit cable pooling, denk je meer aan het ontwikkelen van duurzame energie in een gebied en wat er mogelijk is met een slimme combinatie van beide. Is er al een windturbine? Dan kun je dit misschien aanvullen met zonnepanelen of andersom. Het loont om cable pooling daarom zelfs te verplichten waar mogelijk. Roland Pechtold vertelde over deze slimme oplossing in zijn column.
Dynamische teruglevering en DER
Zonne- en windenergie bestormen in rap tempo het elektriciteitsnet, waardoor knelpunten ontstaan. Daarom hebben GroenLeven en Alliander een pilotinstallatie geplaatst bij een melkveehouder. Deze installatie onderzoekt de maximale spanning die overschreden wordt bij volledige teruglevering aan het net. De spanning op het net wordt continu gemeten. Wordt de maximale spanning bereikt, dan dimt de software de productie van de zonnepanelen. Zo wordt de piek niet overschreden en krijg je toegang tot de maximaal beschikbare netruimte. Deze wordt automatisch opgevuld en dus niet overschreden: dynamische teruglevering. Zo kan er naar verwachting tot 30% meer capaciteit aan duurzame productie worden aangesloten op het net.
Een andere pilotinstallatie elders past een vorm van curtailment toe. Dit is de DER-pilot: Distributed Energy Resourcing. Dit is een aanvulling op het dynamisch terugleveren. Door de productie van de installaties te dimmen, worden de hoogste pieken kunstmatig afgetopt. Zo kan het net op efficiënte wijze gebruikt worden. In ruil voor een klein stukje opgeofferde productie kan de zonne-energie installatie daardoor continu meer terugleveren.
Convenant ‘Zon Betaalbaar op het Net’
Ook Netbeheer Nederland en Holland Solar zien kansen in het aftoppen van piekcapaciteit. In november 2020 ondertekenden zij hiervoor het convenant ‘Zon Betaalbaar op het Net’. Regionale netbeheerders en de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) zijn hierbij nauw betrokken geweest. Resultaat: zonprojecten moeten in de toekomst aansluiten op 70% van het paneelvermogen. Daardoor wordt het elektriciteitsnet efficiënter benut en is er meer ruimte voor duurzame energieprojecten. Hierdoor wordt het uitgangspunt veranderd naar de nieuwe realiteit.
Opslag
Als groen opgewekte stroom niet aan het net geleverd kan worden, hoeft de energie nog niet verloren te gaan. Door de ‘overtollige’ groene energie op te slaan in batterijen kan de stroom later worden ingezet. Door opslag toe te voegen aan hernieuwbare energiebronnen, vermijden we overbelasting op piekmomenten. De capaciteit van het distributienet wordt zo beter benut.
Een oplossing met veel potentie dus. Toch blijft de inzet van batterijen veel beperkt tot Frequency Containment Reserves (FCR), ofwel het primaire reservevermogen. Het is belangrijk dat de oplossing aantrekkelijk wordt voor netbeheerders, ontwikkelaars en afnemers. Bijvoorbeeld met een investeringssubsidie voor uitgestelde levering. Of door de netwerkkosten voor batterijen af te schaffen. Een herziening van het belastingsysteem zou ook handig zijn. Nu wordt namelijk dubbel belasting betaald op het energietransport van en naar de batterij. Dat is toch eigenlijk best gek? Tijd dus om de batterij van de energietransitie op te laden met opslagtechnieken.
Waterstof
Een andere oplossing die flexibiliteit creëert, is het inzetten van elektrolysers. Kan zonne-energie het net niet op? Dan zet de elektrolyser de energie om in waterstof. GroenLeven heeft de handen ineengeslagen met Alliander in een pilotproject die deze techniek onderzoekt: Sinnewetterstof. Met het systeem kan de duurzaam opgewekte energie duurzaam lokaal opgeslagen worden. De waterstof kan voor vanalles gebruikt worden, zoals het verduurzamen van vervoer.
Is het een wondermiddel voor de netcongestieproblemen? In het interview van Chance Inc. geeft GroenLeven COO Peter Paul Weeda aan dat het een onderdeel is van de toekomst met slimme combinaties. De elektrolyser zorgt ervoor dat het zonnepark een kleinere aansluiting nodig heeft. Voeg er windenergie aan toe en de elektrolyser draait ook ‘s avonds door.
Kwestie van creativiteit
De techniek staat niet stil. Integendeel! Ook netcongestie kunnen we oplossen met slimme innovaties, waardoor de energietransitie in volle vaart door kan gaan. Dit is een kwestie van creativiteit, innovatief denken en de uitdaging van alle kanten belichten.