“Onze inzet bij zonneparken op land gaat hand in hand met het herstel en de verrijking van de natuurlijke wereld en daar ben ik best wel trots op.”
Tjibbe Bosma,
Projectmanager groenbeheer en biodiversiteit
Tjibbe Bosma, projectmanager groenbeheer en biodiversiteit
Zon op land: een kruisbestuiving tussen de energietransitie en versterking van biodiversiteit
Geplaatst op
09 januari 2024
In 2050 moet de uitstoot van broeikassen per saldo nul zijn om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken en klimaatverandering tegen te gaan. Om dit te behalen gaan we van elektriciteits- en gascentrales op één centrale plek naar een gedecentraliseerd systeem met zonne- en windparken in het hele land. Dat betekent ook dat onze landschappen veranderen. De energietransitie en de daarbij horende herinrichting van ons land kan worden gebruikt voor herstel en het versterken van biodiversiteit.
Het gaat namelijk niet goed met de biodiversiteit in Nederland. Van de inheemse planten- en diersoorten die we in het jaar 1900 in ons land hadden, is nog maar 15% over. Deze teruggang in soortenrijkdom is gevaarlijk voor plant, dier én mens. Het verdwijnen van slechts één soort kan verregaande gevolgen hebben op behoeften die wij als vanzelfsprekend beschouwen: schone lucht, zuiver water, een goede bodemkwaliteit en de bestuiving van gewassen. Zonneparken op land kunnen met een beheerperiode van 25 jaar een ideale kruisbestuiving zijn tussen de energietransitie en de verbetering van de grond en biodiversiteit.
Herstelmaatregelen in ontwerp en beheer
Tjibbe Bosma is bioloog en projectmanager groenbeheer en biodiversiteit bij GroenLeven. Hij is betrokken bij alle fases van de realisatie van een zonnepark, van de ontwerp- en aanlegfase tot de beheerfase. Tjibbe: “Nederland heeft een cultuur van verbouwen, waarbij we nogal hebben ingegrepen op de natuur. Bij de aanleg van een nieuw zonnepark kijken we hoe we dat kunnen herstellen en hoe we een goede verbinding kunnen maken met de omgeving. Dit begint al bij de ontwerpfase van een zonnepark. Eerst wordt er samen met een landschapsarchitect in kaart gebracht wat de bestaande natuurwaarden zijn en wat we vervolgens daaraan willen toevoegen.”
De mogelijkheden zijn eindeloos, voegt Bosma hieraan toe: “Bij de ontwerpfase kijken we ook naar de natuurhistorische context van de omgeving. Vaak zaaien we kruidenrijke mengsels en planten we heggen en struiken die in de omgeving passen, plaatsen we bijenhotels en passen we het maaibeheer aan. Water in het systeem aanbrengen met slootjes of poelen met daaromheen een wal met gewassen werkt ook altijd goed, water geeft altijd leven in een gebied. Door oevers te verflauwen kunnen dieren bovendien makkelijker bij het water komen, en dat reliëf zorgt ook voor meer variatie in de gewassen. Daarnaast is het ook mogelijk een rand of een ruimte van het park te reserveren waar alleen natuur wordt ontwikkeld, zoals de 10 hectare bij ons zonnepark in Exloo. Daar proberen we door het aanbrengen van poelen, reliëf en een aangepast maaibeheer omstandigheden te creëren waardoor de natuurlijke vegetatie weer terug kan keren. We zien nu al resultaat,” vertelt Tjibbe trots.
Rustgebied voor flora en fauna
Over het algemeen hebben de gronden voor een zonnepark een historie van agrarisch gebruik. Tjibbe: “Met een zonnepark creëer je een rustgebied, ten opzichte van het intensieve gebruik van agrarische gronden. Wanneer je een zonnepark bouwt en er vervolgens niks mee doet, gebeurt er al veel. Het wordt een afgesloten gebied waar bijna geen mensen komen, op af en toe een monteur of maaier na. Dieren weten het daarom vrij snel te vinden, ze vinden er beschutting en bescherming. We zien op wildcamera’s in de parken allerlei dieren voorbijkomen, zoals hazen, vossen, dassen en reeën.”
Een agrarische geschiedenis betekent ook vaak dat er stikstof in de grond zit. Tjibbe: “Dat zie je ook vaak aan de gewassen: gras, brandnetels en distels kunnen enorm goed groeien op de zonneparken. Bij oudere parken zie ik al wel een verschuiving ontstaan. De vegetatie past zich aan de nieuwe omstandigheden aan. In de schaduw onder de panelen bijvoorbeeld groeien andere planten dan tussen de panelen waar meer licht komt. Ik heb al varens onder de panelen zien groeien, in bossen zie je die ook in de schaduw groeien. Je ziet daardoor variatie ontstaan, wat goed is voor de biodiversiteit. Ik ben erg benieuwd wat ik de komende jaren nog meer ga ontdekken op onze parken. Eén ding is zeker,” sluit Tjibbe af, “Onze inzet bij zonneparken op land gaat hand in hand met het herstel en de verrijking van de natuurlijke wereld en daar ben ik best wel trots op.”
Onze natuurlijke trots: zonnepark Exloo
In Exloo gaat natuurontwikkeling, biodiversiteit en opwek van duurzame energie hand in hand. Op zonnepark Exloo hebben we 10 hectare ‘nieuwe natuur’ gecreëerd, voelen de grazende schapen zich helemaal thuis én vinden we wilde dieren op het park.
- 65 hectare in het beheer van GroenLeven:
- 55 hectare voorzien van zonnepanelen, stroom voor 21.000 huishoudens
- Gebouwd op oxiderende veengrond: beperkt geschikt voor agrarische activiteiten
- 10 hectare ecologische zone: verflauwing van oevers, kruidenmengsels slaan aan, oude planten komen weer terug
- Herstel Hunzebeekdal: verbinding zonnepark met natuurnetwerk
- Kudde van ruim 100 schapen grazen op het park
- Vijf bijen- en insectenhotels
- Diverse dieren zoals raven, hazen, dassen, vossen en reeën gespot op wildcamera’s
Groendoen-magazine nu beschikbaar!
Omdat het delen van kennis van groot belang is voor het versnellen van de energietransitie, wordt het Groendoen-magazine landelijk verspreid onder relaties, partners, NGO’s en beleidsmakers op zowel landelijk, regionaal als lokaal niveau. Ook is deze vanaf nu gratis verkrijgbaar via onze kennisbank. Wij wensen u veel leesplezier!
