Alle kleine beetjes helpen in de energietransitie en de strijd tegen klimaatverandering. Zo staat klimaatstichting HIER in de wedstrijd. “Het klimaat omvat heel veel, het is momenteel een heet hangijzer,” vertelt Katrien Prins, teammanager bij HIER sinds 2011. “Het is zo groot dat we er iets mee moeten, en dat doen we bij HIER juist op een hele luchtige manier. Anders kun je erin verzanden, dan wordt het ‘zwartig’. Door te vertellen wat je vandaag kunt doen, blijft de opgave beheersbaar.”
Katrien, met haar achtergrond in communicatie en gedragsverandering, denkt dat de sleutel ligt in bewustwording in de gehele samenleving. “Bij HIER helpen we mensen een stapje in de goede richting te zetten. Op een positieve manier maken we mensen bewust van wat er gaande is, en hoe zij met een paar kleine aanpassingen in het dagelijks leven al een groot verschil kunnen maken.”
In 2012, toen de energietransitie net begonnen was en GroenLeven in de startblokken stond, stichtte HIER een aparte tak: HIERopgewekt. Katrien: “We zagen dat steeds meer burgers bezig waren met het lokaal opwekken van duurzame energie, in alle uithoeken van ons land. Wij geloven in de kracht van de burgers in de energietransitie, daarom richtten we HIERopgewekt op. Dit is een platform waar initiatiefnemers samen kunnen komen en informatie kunnen krijgen om hun project tot een succes te brengen. We geven antwoord op vragen zoals: hoe richt je een energiecoöperatie op? Bij wie moet ik zijn in de gemeente? Hoe zit het met statuten? Wat zijn goede locaties voor zonne-energie? Hoe zit het met netcongestie? En hoe kom je in contact met ontwikkelaars zoals GroenLeven?”
Katrien ziet dat er sinds 2012 een enorme groei is geweest in dergelijke initiatieven. “In 2012 waren er zestig energiecoöperaties in Nederland, nu zijn het er zevenhonderd. De introductie van de PostCodeRoos in 2014 heeft daar bijvoorbeeld een grote rol in gespeeld. Het rendabel maken van de businesscase brengt de energietransitie in een versnelling.”
Maar tegenwoordig zijn er nog veel meer factoren die de burger motiveren om duurzame energie-initiatieven te starten. Katrien: “De rol van de burger in energieprojecten wordt steeds groter. We zien nu dat diverse vormen van participatie opgenomen worden in de Regionale Energiestrategieën (RES’en). Daarnaast wordt er in het Klimaatakkoord al gestreefd naar minstens 50% lokaal eigendom als het gaat om energieprojecten. De burger is niet meer weg te denken uit de wereld van duurzame energie.”
HIERopgewekt wil de verbinding maken tussen burgers en relevante organisaties, én wil beweging zichtbaar maken. Katrien: “Het is belangrijk om anderen te laten zien hoe groene koplopers het doen. Zij zijn voorbeelden voor de mensen die zich in een hele specifieke doelgroep bevinden met een selecte groep touwtrekkers vooraan: de intrinsiek gemotiveerden.”
Elk jaar brengt HIERopgewekt de Lokale Energie Monitor uit, waarin de actuele stand van zaken rondom de energietransitie en de lokale situatie in kaart gebracht worden: waar staat de omgeving momenteel en wat zijn de huidige knelpunten? Katrien: “Het ziet er ieder jaar beter uit, maar er zijn ook uitdagingen waar we mee te maken krijgen. Zo komen we daklocaties tegen die niet geschikt blijken voor zonne-energie en businesscases die moeilijk rond te breien zijn. En met name ook netcongestie is een lastig punt tegenwoordig.”
Wel ziet Katrien meer aandacht ontstaan voor landschappelijke inpassing van zonneparken, zeker ook vanuit de ontwikkelaar, in samenwerking met de coöperatie. “Inpassing in het landschap wordt nu al goed meegenomen. Bovendien wordt het initiatief steeds vaker door burgers genomen en wordt er ook door die groep beter gekeken naar de best passende locatie, in overleg met de ontwikkelaar, de gemeente en bijvoorbeeld landschapsarchitecten. Zo ontstaat er niet alleen een groot voordeel voor de landschappelijke omgeving, maar ook voor de sociale omgeving: er is meer draagvlak. Op die manier kunnen we samenwerken aan een breedgedragen project, waarbij de lokale lusten en lasten verdeeld worden. Het wordt dan echt eigendom van de lokale omgeving.”
Zowel GroenLeven als HIER zijn nu al ruim tien jaar actief in hun missie om klimaatverandering tegen te gaan en van de wereld een schonere, betere leefomgeving te maken. Maar hoe kijkt Katrien naar de volgende tien jaar? “De RES’en worden in de komende jaren uitgerold en dat betekent dat er een enorme kans komt voor energiecoöperaties. Ze zullen daardoor nog professioneler worden, voor meer draagvlak en zichtbaarheid zorgen en zo de maatschappij meetrekken in de stroomversnelling van de energietransitie.”
HIERopgewekt neemt tegelijkertijd ook haar volgende stap en wil mensen perspectief bieden als het gaat om de wereld van de toekomst. Katrien: “We willen een toekomstbeeld schetsen om te laten zien waar we ons nu eigenlijk naartoe bewegen. Wat betekent het voor iemands woning? Welke maatregelen kunnen er vandaag al genomen worden? Maar ook: hoe ziet de straat van de toekomst eruit? Je gaat bijvoorbeeld samen met je buren energie opwekken. Die opgewekte energie wordt automatisch afgestemd met je warmtepomp en de buurtdeelauto, via je energieapp. Op de meest gunstige momenten wordt je opgewekte stroom verkocht aan de lokale energiecoöperatie, waar je zelf ook weer lid van bent. Allemaal elementen die we gezamenlijk beter kunnen dragen als we er nu al op anticiperen en bewustwording creëren.”
Die informatievoorziening, gecombineerd met actie, moet er volgens Katrien voor zorgen dat duurzame energie, ontwikkeld op lokaal niveau, de norm gaat worden. “Geen handen meer schudden in de coronaperiode werd ook het nieuwe normaal. De vorm van samenwerking en daadkracht waar wij over communiceren, gaat ook een verandering zijn, maar moet desalniettemin ook het nieuwe normaal worden. Als het niet direct betrekking heeft op het leven nu, is het moeilijk om je er iedere dag bewust van te zijn. Dé reden om het onderdeel te maken van ons alledaagse leven.”
Omdat het delen van kennis van groot belang is voor het versnellen van de energietransitie, wordt het Groendoen-magazine landelijk verspreid onder relaties, partners, NGO’s en beleidsmakers op zowel landelijk, regionaal als lokaal niveau. Ook is deze vanaf nu gratis verkrijgbaar via onze kennisbank. Wij wensen u veel leesplezier!
